Udział pokrzywdzonego w postępowaniu karnym
Udział pokrzywdzonego w postępowaniu karnym
Zgodnie z art. 49 § 1 Kodeksu postępowania karnego, pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Za pokrzywdzonego uznać można także inne podmioty, w określonych w tymże przepisie sytuacjach. Należy podkreślić, że jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje. Natomiast jeżeli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu na wiek lub stan zdrowia, jego prawa może wykonywać osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje.
Udział pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym
W postępowaniu przygotowawczym pokrzywdzony występuje w roli strony, co umożliwia mu wzięcie czynnego udziału na tym etapie postępowania. Pokrzywdzonemu przysługuje bowiem szereg praw takich jak np. prawo do składania wniosków, udziału w czynnościach, korzystania ze środków zaskarżenia, ustanowienia pełnomocnika. Gdy sytuacja materialna pokrzywdzonego nie pozwala mu na ustanowienie pełnomocnika, wówczas może złożyć wniosek o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu.
Udział pokrzywdzonego w postępowaniu sądowym
Jeżeli postępowanie przygotowawcze zakończy się skierowaniem sprawy do sądu wówczas wszczęte zostanie postępowanie sądowe. Również w postępowaniu sądowym w imieniu pokrzywdzonego może działać pełnomocnik. Pokrzywdzonemu nie będzie jednak przysługiwać już status strony. Aby uzyskać taki status pokrzywdzony musi zgłosić swój udział w charakterze oskarżyciela posiłkowego.
W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego. Uzyskanie tego statusu wiąże się z koniecznością złożenia do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej oświadczenia o tym, że pokrzywdzony będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Uzyskanie statusu oskarżyciela posiłkowego umożliwia pokrzywdzonemu korzystanie z uprawnień, które przysługują stronie postępowania. Warto podkreślić, że termin do złożenia oświadczenia jest terminem nieprzywracalnym, a więc po upływie takiego terminu, pokrzywdzony nie będzie miał szansy występować w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Do uprawnień strony w fazie postępowania sądowego zaliczyć możemy przede wszystkim: składanie wniosków dowodowych, zadawanie pytań osobom przesłuchiwanym przez sąd, wnoszenie zażaleń, wniesienie apelacji.
Warto dodać, że udział pokrzywdzonego w postępowaniu karnym nie opiera się jedynie na jego prawach ale też obowiązkach, do których należy m.in. konieczność podania właściwego adresu zamieszkania oraz stawianie się na każde wezwanie.
Tagi: Art. 49 k.p.k.