Przesłuchanie dziecka w charakterze świadka

Na wstępie rozróżnimy dwie sytuacje: gdy zeznające dziecko jest tylko świadkiem albo gdy jest jednocześnie pokrzywdzonym. W obu przypadkach chodzi o przesłuchanie dziecka poniżej 15 roku życia w charakterze świadka.

Kiedy można przesłuchać dziecko?

Jeżeli przesłuchiwane dziecko występuje jednocześnie jako pokrzywdzony to przesłuchuje się je w charakterze świadka tylko wówczas, gdy:

1. jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,
2. i tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub żąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego.

Jeśli chodzi o dziecko występujące jedynie jako świadek a nie pokrzywdzony to zastosowanie ma tylko w/w punkt 1.

Skąd wiadomo, że zeznania dziecka mogą być istotne?

Otóż, odrębnej oceny wymaga każda sprawa oraz właściwości i warunki osobiste dziecka. Ważne jest ustalenie czy wiek dziecka, sytuacja w której znalazło się jako świadek, zdolność spostrzegania adekwatna do wieku etc. pozwala uznać, że zeznanie może być ważne dla prowadzonego postępowania. Ta wstępna ocena powinna być raczej oparta na zasadach logiki i doświadczenia życiowego, bo przecież te istotne szczegóły mogą być uzyskane z zeznań dziecka dopiero przez specjalistę i to w odpowiednich warunkach o czym poniżej.

Dlaczego tylko raz?

Przed nowelizacją z czerwca 2013 roku używano sformułowania ?powinno się? przesłuchać tylko raz. Obecnie mamy ?raz? w danej sprawie ale z wyjątkami. Tylko raz z uwagi oczywiście na dbałość o stan kształtującej się dopiero psychiki dziecka. Psychologiem nie jestem więc nie zagłębiam się w szczegóły oddziaływania takiego postępowania na dziecko, generalnie ograniczenie wprowadzone nowelizacją wydaje się zasadne.

Jednakże, są odstępstwa od tej zasady albowiem może się okazać, że wyjdzie na jaw coś istotnego co wymaga powtórnego przesłuchania albo zażąda tego oskarżony, który nie miał wcześniej obrońcy.

Dla ustawodawcy ważniejsze jest w tym przypadku wykrycie prawdy niż dobro dziecka. Zgodnie z powtarzanym orzeczeniem SN z dnia 1 lutego 2008 r., V KK 231/07, ?ponowne przesłuchanie pokrzywdzonego dziecka w trybie określonym w art. 185a § 1 in fine k.p.k. nie jest uzależnione od opinii psychologa co do możliwości uzyskania od dziecka określonych informacji oraz wpływu takiego przesłuchania na jego psychikę.? Zatem niezależnie od tego, że biegły wskazuje na możliwą traumę, która dotknie przesłuchiwane dziecko, należy ponowić przesłuchanie. Właściwie wychodzi na to samo co przy sformułowaniu ?powinno się? przesłuchać raz.

W jaki sposób przesłuchuje się dziecko?

1. Przesłuchanie dziecka przeprowadza sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa.
2. Prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego mają prawo wziąć udział w przesłuchaniu.
3. Rodzic czy inna wskazana osoba dorosła także ma prawo być obecna przy przesłuchaniu, jeżeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesłuchiwanego.
4. Jeżeli oskarżony zawiadomiony o tej czynności nie posiada obrońcy z wyboru, sąd wyznacza mu obrońcę z urzędu.

Szczegółowe zasady określa rozporządzenie z grudnia 2013 roku:

• można uzgodnić z biegłym psychologiem sposób formułowania zadawanych świadkowi pytań, w szczególności dotyczących sfery intymnej
• przed rozpoczęciem przesłuchania biegły psycholog przeprowadza ze świadkiem wstępną rozmowę w celu obniżenia poziomu lęku i niepokoju świadka
• biegły psycholog w miarę potrzeby udziela sędziemu pomocy w wyjaśnieniu w sposób zrozumiały dla świadka zasad przesłuchania, w tym prawa odmowy składania zeznań, o ile prawo to świadkowi przysługuje, obowiązku mówienia prawdy i faktu utrwalania czynności w formie zapisu na nośnikach
• tworzy się pokój techniczny i pokój przesłuchań

Pokój przesłuchań służy do przeprowadzenia przesłuchania świadka przez sędziego w obecności i z udziałem biegłego psychologa oraz tłumacza, jeżeli został powołany.

Pokój techniczny jest to pomieszczenie przylegające do pokoju przesłuchań i oddzielone od niego lustrem obserwacyjnym, albo pomieszczenie połączone z pokojem przesłuchań za pomocą środków technicznych umożliwiających przeprowadzenie przesłuchania na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, w takim wypadku pokój techniczny może znajdować się w innym budynku niż pokój przesłuchań.

Rodzic inny opiekun czy wskazana osoba pełnoletnia może przebywać w pokoju technicznym za zgodą sędziego.

Zgodnie z rozporządzeniem pokój przesłuchań wyposaża się w meble dostosowane dla osób dorosłych oraz meble dostosowane dla dzieci, a podłogę wykłada się miękką wykładziną.

Kamery i mikrofony umieszcza się oczywiście tak aby nie rozpraszały dziecka.

Następnie na rozprawie głównej odtwarza się sporządzony zapis obrazu i dźwięku przesłuchania oraz odczytuje się protokół przesłuchania.

Blog, Prawo karne

Tagi: Art. 185 k.p.k.