Testament jest oświadczeniem woli spadkodawcy sporządzonym na wypadek śmierci. Testament może sporządzić osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, a zatem która ukończyła 18 lat i nie jest całkowicie bądź częściowo ubezwłasnowolniona.
Poniżej istotne zagadnienia dotyczące rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci.
Zgodnie z art. 945 Kodeksu cywilnego, testament jest nieważny gdy został sporządzony:
Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.
W Kodeksie cywilnym uregulowane są dwie grupy testamentów: zwykłe i szczególne.
Testamenty zwykłe to:
Testamenty szczególne to:
Należy podkreślić, iż zgodnie z art. 955 Kodeksu cywilnego testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.
Testament holograficzny jest to testament, który spadkodawca może sporządzić go w ten sposób, iż w całości napisze go pismem ręcznym, podpisze go i wskaże datę. Należy pamiętać, ze brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Testament notarialny sporządzany jest w obecności notariusza i posiada formę aktu notarialnego. Notariusz spisuje wolę spadkodawcy, następnie ją odczytuje na głos i po braku zastrzeżeń co do treści dokumentu spadkodawca go podpisuje. Podpis również składa notariusz sporządzający testament.
Testament allograficzny, jest testamentem sporządzonym w ten sposób, iż spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
Oświadczenie to spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu.
Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
Testament podróżny polega na tym, iż podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić w/w testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.
Testament ten jest jedynym z rodzajów testamentów szczególnych. Można go sporządzić w czasie mobilizacji lub wojny bądź w czasie przebywania w niewoli.
W przypadku spisania testamentu allograficznego bądź szczególnego wymagana jest obecność świadków. W takiej sytuacji przydanym jest posiadanie informacji, kto nie może pełnić roli w/w świadka.
Przy sporządzaniu testamentu świadkiem nie może być:
Ponadto, należy pamiętać, iż świadkiem nie może być osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.