Alimenty na dziecko

Obowiązek alimentacyjny to inaczej obowiązek rodziców do dostarczania bieżących środków utrzymania dzieciom, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Dotyczy to głównie zapewnienia wyżywienia, wykształcenia, leczenia oraz mieszkania, a w miarę potrzeby także środków wychowania.

Sąd w sprawie o alimenty bierze pod uwagę osobiste starania rodzica, jego chęć oraz wkład w wychowanie i utrzymanie dziecka.

Należy pamiętać, że uporczywe uchylanie się od obowiązku płacenia alimentów jest przestępstwem, o którym mowa w art. 209 kodeksu karnego, który przewiduje m.in. karę 2 lat więzienia.

Zgodnie z orzeczeniem SN z dn. 16.12.1987 r. przez możliwości zarobkowe i majątkowe należy rozumieć nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskane z majątku zobowiązanego, ale i te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych.

Rodzice, jako zobowiązani do alimentacji dzieci winni dzielić z nimi nawet najmniejsze środki utrzymania, o czym postanowił Sąd Najwyższy w swym orzeczeniu z 1 lipca 1954 r., sygn. akt I CR 214/54

Na temat zakresu świadczeń alimentacyjnych wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy orzekając między innymi, że zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie. (Wyrok Sądu Najwyższego z 16 maja 1975 r., sygn. akt III CRN 48/75).

WAŻNE: Jeżeli chcesz wykazać ile kosztuje Cię dziecko, to należy to zrobić przeliczając na jeden miesiąc, czyli jeśli na wakacje i ferie wydajesz średnio w ciągu roku na dziecko 2 tys. zł to trzeba to podzielić na 12 a więc miesięczny koszt na wakacje dla dziecka to ok 160 zł/miesiąc.

Ponadto, sąd nie będzie zainteresowany paragonami a jeżeli już to fakturami imiennymi na kupowane dziecku rzeczy, zatem warto w przypadku sporu o alimenty zadbać o właściwą dokumentację.

Osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o alimenty dla dziecka jest ono samo i na jego rzecz należy je zasądzić. Jednakże, w przypadku małoletniego dziecka, w jego imieniu z powództwem będzie występować przedstawiciel ustawowy (rodzic bądź opiekun), natomiast dziecko pełnoletnie dochodzi alimentów na swoją rzecz samodzielnie.

Należy podkreślić, że przesłanką obowiązku alimentacyjnego jest to, że dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, zatem uzyskanie pełnoletności przez dziecko nie oznacza ustania obowiązku alimentacyjnego. Rodzice mają więc obowiązek dostarczać mu środków utrzymania i wychowania nawet wówczas, gdy ukończyło 18 lat, ale uczy się nadal lub choroba uniemożliwia mu samodzielne utrzymanie się i nie ma żadnych własnych źródeł dochodu.

Trzeba pamiętać, żeby nie decydować samodzielnie o tym, czy wciąż płacić alimenty czy nie, jeśli na przykład dowiedzieliśmy się, że dziecko podjęło pracę i przestało się uczyć. Należy najpierw uzyskać odpowiednie orzeczenie sądu o wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego. Jest to konieczne, aby zapobiec ewentualnemu postępowaniu egzekucyjnemu czy wszczęciu postępowania karnego, np. o przestępstwo niealimentacji z art. 209 k.k.

Wysokości alimentów zależy od 3 czynników:

1. usprawiedliwionych potrzeb dziecka;
2. możliwości majątkowych i zarobkowych rodzica;
3. zakresu świadczonych wobec dziecka osobistych starań o jego utrzymanie i wychowanie.

Zgodnie z art. 137 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, roszczenie o świadczenie alimentacyjne przedawniają się z upływem 3 lat, można zatem dochodzić nie tylko bieżących, ale też zaległych alimentów.

W praktyce często zawierane są ugody, w których rezygnuje się z alimentów zaległych aby zachęcić unikającego płacenia alimentów rodzica do regulowania należności przynajmniej na bieżąco i w przyszłości.

Alimenty zasądzone wyrokiem Sądu nie muszą pozostać w takiej samej wysokości przez cały czas trwania obowiązku alimentacyjnego. Zdarzają się sytuacje, w których wraz z upływem czasu, okazuje się, że zasądzona kwota alimentów nie jest już odpowiednia wobec uzasadnionych potrzeb uprawnionego dziecka oraz w stosunku do możliwości majątkowo zarobkowych zobowiązanego.

W sytuacji zmiany któregokolwiek z warunków istnieje możliwość wystąpienia do Sądu z pozwem o obniżenie bądź podwyższenie zasądzonych alimentów w zależności od rodzaju zmiany okoliczności.

W praktyce nie jest to takie łatwe, a mianowicie bez konkretnych argumentów sąd nie będzie się angażował w rozstrzyganie ponownie kwestii alimentów skoro na przykład raptem kilka miesięcy wcześniej zapadło orzeczenie w tej kwestii a jedyną przyczyną jest niezadowolenie rodzica z zasądzonej kwoty.

Pozew w sprawie o alimenty należy złożyć przed sądem rejonowym, w okręgu którego pozwany ma miejsce zamieszkania. Należy też dodać, iż art 32 Kodeksu postępowania cywilnego umożliwia wytoczenie powództwa o alimenty także przed sąd rejonowy właściwy wg miejsca zamieszkania dziecka. Wybór sądu należy do powoda czyli tego kto żąda alimentów na rzecz dziecka.

Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w kraju, powództwo należy wytoczyć wyłącznie według miejsca zamieszkania dziecka, można dochodzić alimentów przed sądem polskim także wtedy, kiedy zobowiązany do alimentów mieszka za granicą.

Roszczenie alimentacyjne może być również dochodzone w postępowaniu rozwodowym bądź separacyjnym toczącym się przed sądem okręgowym.

W tym przypadku, zgodnie z art. 445 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w czasie trwania procesu o rozwód lub o separację nie może być wszczęta odrębna sprawa o zaspokojenie potrzeb rodziny i o alimenty pomiędzy małżonkami albo pomiędzy nimi a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi co do świadczeń za okres od wytoczenia powództwa o rozwód lub o separację.

Ponadto, jeśli taka sprawa została wszczęta przed wytoczeniem powództwa o rozwód lub separację, to zgodnie z art. 445 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, takie postępowanie ulega zawieszeniu z chwilą wytoczenia powództwa o rozwód bądź separację co do świadczeń za okres od jego wytoczenia.

Często postępowanie o alimenty wiąże się z potrzebą uzasadnienia, że właściwy jest sąd w Polsce. Jest to związane z powszechną obecnie zmianą miejsca zamieszkania i pracą poza granicami Polski, zwykle w Wielkiej Brytanii czy w Niemczech. Bywa, że jeden z rodziców wyjeżdża na kilka lat pozostawiając dziecko pod codzienną opieką dziadków a po pewnym czasie powstają trudności z odzyskaniem czy sprowadzeniem dziecka do siebie, za granicę. W tym przypadku istotne są przepisy Konwencji Haskiej tym bardziej, że często takie sytuacje dotyczą przypadków porwania rodzicielskiego lub bezprawnego zatrzymania dziecka i utrudniania z nim kontaktów.

Na podstawie art. 132 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego istnieje możliwość obciążenia alimentami dziadków. Taka sytuacja może wystąpić wtedy gdy, nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami (rodzice nie żyją, brak jest środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb wnuków).

Przy pozwie o alimenty strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych jest zwolniona od kosztów sądowych (art. 96 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).