Instytucja ta została uregulowana w art. 527-534 Kodeksu cywilnego i nosi nazwę tzw. skargi pauliańskiej, która ma na celu ochronę wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika.
Zgodnie z zasadą odpowiedzialności osobistej dłużnik odpowiada za zobowiązania zasadniczo całym swoim majątkiem, zarówno obecnym jak i przyszłym.
Celem jest ochrona interesów wierzyciela na wypadek nielojalnego (czy wręcz nieuczciwego) postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się składników swego majątku na rzecz osób trzecich lub majątek ten obciąża, zaciągając kolejne zobowiązania, i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności (M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1226 i n.).
Według art. 527 § 1 Kodeksu cywilnego przesłankami skargi pauliańskiej są:
Ciężar udowodnienia istnienia tych przesłanek spoczywa na wierzycielu.
Uznane za bezskuteczne mogą być tylko czynności prawne. Dotyczy to zarówno czynności jednostronnych i dwustronnych, odpłatnych i nieodpłatnych, dokonanych w sposób wyraźny a także dorozumianych, niezależnie od tego do jakiego typu umów należą.
Ochrona wierzyciela, którą zapewnia skarga pauliańska, sprowadza się do uznania czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela, który czynność zaskarżył. Oznacza to, że zaskarżona czynność zachowuje ważność, ale jest ona bezskuteczna tylko w stosunku do wierzyciela, który tę czynność zaskarżył, natomiast w stosunku do innych osób, a w szczególności między dłużnikiem a osobą trzecią, która uzyskała korzyść majątkową oraz w stosunku do innych wierzycieli czynność pozostaje dalej skuteczna.
Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności.