Osoba niezdolna do pracy, a zatem taka która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności, może ubiegać się o odpowiednią rentę z tego powodu.
Dotyczy osób, które utraciły zdolność do pracy w znacznym stopniu, a to przy uwzględnieniu posiadanych kwalifikacji zawodowych.
1 rok, gdy niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat
2 lata, gdy niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat
3 lata, gdy niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat
4 lata, gdy niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat
5 lat, gdy niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat
Od powyższego, ustawodawca przewidział pewne wyjątki, o których poniżej.
Warunek wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego nie jest wymagany od ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy z powodu skutków wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
Warunku dotyczącego posiadania pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu dziesięciolecia poprzedzającego dzień zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy lub dzień powstania niezdolności do pracy nie muszą spełnić osoby, które udowodnią okres składkowy, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiet i 30 lat dla mężczyzn oraz zostaną uznane za całkowicie niezdolne do pracy. Nie ma tutaj znaczenia data powstania całkowitej niezdolności do pracy.
Ponadto, jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uzależnionego od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy, warunek posiadania tego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.
Dotyczy sytuacji, gdy niezdolność do pracy ma charakter czasowy i przysługuje ona przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.
Po upływie określonego okresu ubezpieczeniowego, uprawniony może wystąpić do ZUS o przedłużenie prawa do renty na dalszy okres. Istotne jest orzeczenie lekarza lub komisji lekarskiej.
Dotyczy sytuacji, gdy ubezpieczony spełni warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i uzyska orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.
Renta szkoleniowa przyznawana jest jedynie na okres 6 miesięcy a maksymalnie może być pobierana przez 36 miesięcy.